ZOZAN


MÎRZA RONÎ

Ava Kanî û mergên çiyayên zozana dema xwe ji keziyen zinara de di berdin, mirov xwezaya rast dibînê û mirov berbi xwezaya kurve diçe. Dema mirov nav kereng, revaz, sosin, şîler, beybûn û kûlîlkên reng û reng de dimeşê xwe li kaba mirov didin û dilê mirov şa dikin. Behna wa kulîlkên zozana dema tê bevila mirov û diçê xwar ne êşa dil, nejî êş û kul di laşê mirov de na mînê. Xezal û ajalên li şikefta de dema xwe naşî mirov dikin ji dibêjin xwediyê van çiyayên bilind emin û xwe li mirov didin nasîn.

Ew jiyana li nav wa zozana de zû bi zû dest her kesekî na kevê; tenê ye ku ji wa çiya hezdikin û qeweta xwe jê digrin, ewa ew jiyan dest xistîye. Salên berê, 1990’an de koçerên tenê xwedî mih û sewal ew zozanên nav çiyayên bilind de ji xwe re havîn û bahara dikirin mal û dabara xwe ji zozana digirtin. Her sê mehên havînê li ser wa merg û kaniyen çemidî, sewalên xwe xwedî dikirin. Konê rêş nav giya û kulîlkan de di vegirtin û ew kulîlîk ji ware dibû derman. Dema şivana li bilûra xwe didan, berîvan ber bi beriye de diçon, Xezal û kîvroşka xwe li pêşîya wa de dihiltavêtin. Ew zozanên mîna Çemêkarê, Fereşîn, Alandeş, Girê hesina, Kurdê û çend heremên dîn dema Koçer diçon têde jîn dihat ser wa zozana. Mixabin ew zozanên ku dengê bilûrê le dihat piştî salên 1990’an êdî xwedîye xwe gûhartin û dengê gûllê û topan ket nav zinara. Lê hertin ewan zozana yeku xwe xistî bexta de hertim parastiye û ji ware bûye mal. Koçerên piştî keqexeyên li ser zozanên wa nedikarîn biçin eve pazde, hijde salin zozanê xwe ne çêrandî û mast, pênîr, şîrê û meyra zozana ne xwarîn, îsal mecbur mane ku biçin warê bavu kalên xwe pêzên xwe biçêrînin daku bikarin dabara xwe bikin. Koçeren wek Batûya, Kiçan, Goyan, Sora, Didêra û çend êşîrên dî ji ber germahîya havînê divê herin zozanên xwe biçêrînin.

Piştî ku kedexe ketin li ser gûnd û çiyan, Koçer jî wek her kesêkî peşkik jê xwarin. Lê ti carajî keqexan ne kariye koçera ji zozanên wa dûr bexê. Hertim berê koçera li zozanan bu. Hin Koçer berê wa ket bajarên mezin û nav jiyana bajara de perîşan bûn le dîsan jî ku derfetê dest bixin wê biçin çîyayên xweyî azad de karê xweyî pakij kin, wê ji dev jiyana bajarayî kirêj berdin.

Ku evkas me kala zozana kir bîra çîrok û helbestên li ser zozana hatî gotin hatin bîramê.



Zozan zozan zozan lêlê zozan

Lêlê zozan.

Çiyakê zozan bilinde lêlê zozan

Lêlê zozan.

Çar hawîrdor gûnde lêlê zozan

Lêlê zozan.

Bejna yaram bilinde lêlê zozan

Lêlê zozan berxê canê.

Pêzê zozan reşin lêlê zozan

Lêlê zozan.

Berîvan lê dimeşin lêlê zozan.

Çavên yaram reşin lêlê zozan kewê canê.