K O Ç E R.


MÎRZA RONÎ
Dîsa koçera konê xweyî rêş derxistin û berê xwe dan zozanên bav û kalên xwe. Dîsa berîvana sitilên xwe ji bo dotina miha re amade kirin, da nav giyayên şîn de pezen xwe bidoşin û şîre sipî ji bo mast, penîr, lorik û keşkan çebikin, berê xwe û sewalên xwe dan çiyayên bilind û ber bi zozanên xwede çon.

Eve serê heft, heşt rojane heremên wek Cizîr, Hezex, Silopî’yê kesen debara xwe, xwedîkirina sewalan dikin, xwe ji çona zozana re, dan ser rê û ber bi zozanên bilind de diçin.

Havîna peşiya me hej naha xwiyaye ku wê germ û zûha derbas bê. ji bo vê yekê jî çona zozana xwedî sewalan re pir giringe, ji wê çendê koçerên ku eve salane sewal ji xwe kut nekirî, îsal çona zozana ji ware ferze. Ji ber qedexeyên li ser heremên zozana eve çend sal bûn, koçera nedikarî biçin ser zozanên bav û kalên xwe. Lê îsal ti qedexe û asteng nikarê koçera ji zozanê bikin. Jiyana koçera ne bê pêz, nejî bê zozan dibê.

Koçerên wek “Batuya, Kiça, Sora, Didêra, goyîya” û çend koçerên dî ji ber debara xwe berê xwe dan çiyayên bilind û ji dev germahiya deştê berdidin. Li nav hevde nezî sêsed malên koçeran ji herema Botan çon ser xozanên xwe biçêrînin. Evan koçerên Botanê ti çara ew zozanên reng û reng ji bîr nekirine. Her tim keçiken koçera evîna berîvaniyê dilên wa deye. Ew şivanê kulav lê û kopal dest de, bi bilûra xwe yî deng melul li nav pêzde wê le bidê, berîvanên kezî zer nav kulîlken kesk û sor de meşin û wek xezala Sîyabend dixapandî, berbi beriye de we çin. Dayîkên ku zaroka xwe dixistin tûrê xwe de û didan pişta xwe û diçon çolê kereng, soryaz û nebatên derman didan hev û şivanan re têxê firavîn, we dîsa wî karî bikin. Li bin konê reş de ew meşka ku dew di kewand Mirov rastiya jiyanê ve dibê. Jiyana koçerên li ser zozana dijîn naşibê ti Jiyana kesen bajara dijin, ew behna ku ji giyayê şîn te Mirov wek bayê ber xwe dibê.

Bi rastî jî Jiyana zozana azade, dema Mirov zozanên wek Çemêkarê anjî fereşînê de li bin konê rêş de bikevê nav hevî û xewnan de Mirov wê bibîne ku çikas zozan cudane. Dema ew tirejên rojê xwe nav çiya de şanî Mirov dikin û wê berfa sipî texê av û li ser merga de diber de, Mirov yek kurtî vexwê ew cemidandin laşê Mirov wek kesekî çalek Mirov zîrek dikê. Ev qas azadiya xweş û geş li benda koçerê xwe dimînin heya ku Koçer diçin ser wa zozanên xwe. Jiyana koçertî jiyanik cudaya, Koçer ti cara xwe wek kesên bajara de dijîn xwe bajara ve girênadin, ji bo ku Jiyana wayî êsîl li ser zozana ye, ji vê çendê dema derfetê dibînin diçin ser zozanên xwe.

Koçerên herema Botan xwedî hin êşîren nav û dengin, li nav dîroka şer û pevçunêde gelek cih girtine, her êşîrekî li nav xwede xwedî merxasekîye jî û xwedî ağa’ye jî. Hêj ticara ağa xwe ji ser serê êşîran dur ne xistiye. Çawe ku kesê li ser dewletê xwe desthilatdar dihêsibînê, kese ku ağayê êşîrêye jî xwe desthilatdar li ser êşîre dihêsibînê û xwe texê nav sîstema feodalde û koçera diperçiqînê. Mirov mînak bidê; dema kurikekî keçikek ya êşîrik cûda revand, li ser wê revandinê pevçûn û şerên giran wê qewimin. Sêdan merên koçeran ji ber sedemên vale û tine hatine kuştin. Dema ağa biryar didê ewkas Koçer dimînin bin biryara wîde. Sîstema dewletê jî ev ağa baş naskirne û li ser milên ağa êşîr xistine bindestiya xwe de. Îro kesen bûyî cerdevan sedî şêst bin tesîra ağade bûne cerdevan û ağa wa revedibin. Le dîsan jî ne ağa nejî sîstemên kirej nikarin koçeran ji jîyana wayî azad dûr bexin.