BERXWEDANA DILÊ CIZÎRA BOTAN NEWROZ!


MÎRZA RONÎ
Salên 1992’an de hêj wateya berxwedana newrozê neketibû hişê min. Wî demî ez hêj zarokek nivciwan, gûndekê Cizîrê de dijiyam. Dema mezinên me qala newrozê dikirin, raste rast agir dihat bîra min û hevalên min. Hêj çend roj mayî ji newrozê re, me tekelên xwe amada dikirin, ji bo şewitandinê. Dema dibû êvara newrozê, me çend hevalan xwe li dor tekela, xwe kom dikir û agir berdida tekelên lastîk. Her diçû agir gûr dibû û bêhtirîn çoşa me zarokan bilind dibû û me li dor agir dilana xwe digirt. Car caran me xwe li ser êgir re jî diqevast. Me di wî temenê piçûkde ne dizanî ku agir sembola berxwedana gelê kurd de. Me ne Kawayê hêsinkar nasdikir ne jî Dehaqê zalim nas dikir. Û dîlana me lidor agir dikirt me ne dizanî ku destpêkêde ciwanên kurd ji bo azadiya xwe pîroz bikin ew dîlan hatiye girtin. Her sal me bi wî awayî li gûnd newroza xwe pîroz dikir. Lê sal bûbû 1992 û agirê newrozê êdî hêdî hedî vedigûherî agirê berxwedana gelê kurd û çakûçê Kawayê hêsinkar êdî bilind dibû didestê gelê kurd de. Gûndiyan digotin emê îsal ji bo pîrozkirina Newrozê herin Cizîrê û Newroza xwe li Cizîrê pîroz bikin. Me zarokan ne di zanî ku em çi bikin me tenê Zilamên gûndî temaşe dikirin. Êdî dem bûbû 21 Adara 1992’an keç û xwortên gûndê me xwe bicilên rengîn xemilandibûn û ji bo newrozê pîroz bikin berê xwe didan Cizîra Botan. Ji bo ku ez zarokbûm ez neçûm lê bavê min û gelek gûndiyên me ji bo herin newroza Cizîrê ketin ser rê. Ew ji gûnd derketin û bi rê ketin, min piştre zanî ku gûndên derdora Cizêrê jî wek gûndê me berê xwe, jî ji bo Newrozê pîroz bikin dabûn Cizîrê. Piştî gûnd vale ma dengê me zarokan tenê ma nav gûnd de, êdî bêdengî gûnd ne mezina, me zarokan xira dikir. Seêt gihiştibû derdora yazdehan, dengê gûlleyên çeqên giran digihiştin gûhê me ji dûrve. Ne ma êdî me ji deng derdixist û vê carê bêdengî nav gûnd dengê gûlleya xira dikir. Mezinên mayîn nav gûnd de diketin nav tirs û fikarande me qet titişt ne dizanî lê mezinên me digotin: ‘‘bawere pevçûn derketiye? Ev deng ne ji xwedeye’’. Piştî demek dirêj dengê gûlleya êdî ne dihat û tirs û fikar tevlîhev neçar libenda bersiva kesên çûyîn Newrozê ma. Dem bû piştî nîvro û kesê çûyîn newrozê hêdî hêdî ligûnd zivirîn. Dema gihiştin gûnd êdî cihê fikar û tirsa gûndiya qîrîn û girî girt. Em hîn bûn ku ew dengê gûlleyên ku me dibihîstin ew gûlleyên ku ji devê çekên leşkera derketibûn û li bedenên gûndiyên bê gûnehde mabûn sekinî û qîrîna berxwedanê birîbûn. Şehîdek û çend birîndar gûndiyê mebûn. şehîdê me ‘‘Apê Hacî Hisên’’ bû. Bi qîrîna girî û hawarê me ne dizanî baş çi qewimiye lê me ji devê mezinên gûndiyên xwe dibihîst tişta ku hatî serê wa. Tişta ku em di tirsan şehît ne tenê ‘‘Apê Hacî Hisên’’ ligor tişta ku me dibihîst bidehan şehît û bi sedan birîndar ketibin erdê li kêlakan riyan. Û li Cizîrê berxwedanên heybet pêk hatibûn wê roja Newrozê. Tişta ku hatî serê gûndiyan jî hêj gûndî ne gihiştîn Cizîrê birêde leşker û hêzên teybet riya wan birîbûn û ne hiştibûn ku bikevin nava Cizîrê de. Gûndiyan jî xwestibûn ku ji pêşiya wan vekin û xwe bi gihînin Cizîrê lê mixabin li pêşber gûndiyan ne mirov kesên çav sor û dil xwîn rawestiyabûn. Gûndiyan xwestibû ku benda ji êgir biqetînin û xwe bi gihînin berxwedana Cizîrê le vê carê gûrên çav sor berê çekan dabûn ser gûndiyan û bi zanistî li gûndiyan gûlle barandibûn. Wê berxwedana sala 1992’an berxwedana gelê Cizîra Botan li rûpela dîroka berxwedana gelê kurd nivîsand.

Dem û sal derbasbûn berxwedana gelê kurd û gelê Cizîrê her sal agirê newrozê gûrtir dibê. Ji wê sala berxwedana Berîvan û gelê Cizîrê ji gelê kurd re nivîsandî îro ji mere bûye sembola azadiyê. Dema min îsal ji bo Newroza 2010’an li Cizîrê pêşkeşvanî dikir, min salên 1992’an ditanîn bîra xwe û ew berxwedana wî demî û ev Newrozên vî demî digihandin hev rondikên çavên dayîkan êdî ne ji bo şehîdan ji bo azadiyê dirijin.